Postępowanie egzekucyjne i postępowanie upadłościowe to postępowania względem siebie rozłączne. W praktyce oznacza to tyle, że względem dłużnika może być prowadzone albo postępowanie upadłościowe albo postępowanie egzekucyjne.
Postępowanie egzekucyjne, a w konsekwencji komornik występuje niezależnie od woli dłużnika. Z kolei, złożenie wniosku o upadłość konsumencką jest przywilejem dłużnika, który spełnia kryteria tzw. moralności płatniczej. Osoby, które nie spełniają ustawowych kryteriów mogą zatem wyłącznie uczestniczyć jako dłużnik w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym z wniosku wierzyciela. Śmiało można zatem wysunąć tezę, zgodnie z którą upadłość konsumencka jest korzystniejsza dla dłużnika od postępowania egzekucyjnego i komornika, bowiem nie jest przymusowa. Poniżej wyjaśniamy różnice między postępowaniem w przedmiocie upadłości konsumenckiej a egzekucyjnym.
Istotne znaczenie ma kwestia kosztów obu postępowań z perspektywy powiększania kwoty zadłużenia. Z chwilą ogłoszenia przez Sąd upadłości konsumenckiej przestają być naliczane odsetki kapitałowe, za opóźnienie, ustawowe czy umowne. Dług nie wzrasta nawet wtedy, gdy postępowanie upadłościowe trwa kilkanaście miesięcy. Upadłość konsumencka przerywa zatem spirale zadłużenia. W przypadku postępowania w przedmiocie upadłości konsumenckiej dłużnik uiszcza jedynie opłatę od wniosku o ogłoszenie upadłości w wysokości 30,00 zł. Nie ponosi żadnych dalszych opłat z racji toczącego się postępowania. Tymczasowo pokrywa jest Skarb Państwa.
Dochodzenie roszczeń w postępowaniu sądowych i egzekucyjnym związane jest z obowiązkiem ponoszenia kosztów procesu i egzekucji, co podwyższa stan zadłużenia. Ponadto, do dnia spłaty całego zobowiązania przez dłużnika cały czas naliczane są odsetki. Często bowiem jest tak, że komornik zajmuje wynagrodzenie za pracę dłużnika, a na przestrzeni czasu dług wcale nie maleje, ponieważ w pierwszej kolejności spłacane są odsetki od należności głównej.
W postępowaniu upadłościowych wszystkie wierzytelności zaspokajane są w jednym postępowaniu prowadzonym przez syndyka. Z kolei w przypadku postępowań egzekucyjnych dłużnik może mieć do czynienia zazwyczaj z wieloma organami egzekucyjnym (może wystąpić zbieg egzekucji).
Co ważne, egzekucje mogą być wielokrotnie umarzane i wszczynane na nowo w przeciągu bardzo długiego okresu czasu, nawet od powstania długu przez całe życie dłużnika. Warto również pamiętać, że zobowiązania dłużnika podlegają dziedziczeniu. Tymczasem upadłość konsumencka ma „limitowany” przebieg, dotyczący wszystkich wierzytelności upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości.
Podsumowując, zasadniczym autem upadłości konsumenckiej jest możliwość całkowitego oddłużenia, czyli umorzenia zobowiązań powstałych przed ogłoszeniem upadłości niezaspokojonych w wyniku likwidacji masy upadłości czy wykonania planu spłaty. Tymczasem wierzytelności egzekwowane w postępowaniu egzekucyjnym, które nie zostaną zaspokojone w wyniku jego przebiegu, mogą być dochodzone ponownie nawet do końca życia dłużnika. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę, że umorzenie postępowania egzekucyjnego nie pozbawia wierzyciela możliwości wszczęcia ponownie za jakiś czas egzekucji.
